Gazze’de 32 bin 500 Filistinlinin yaşamını yitirmesi ve 75 bin kişinin yaralanmasıyla sonuçlanan kara harekatını genişleterek sürdürmekte kararlı olan İsrail, uluslararası toplumun insani yardım çağrılarını da yanıtsız bırakarak Hamas’la işbirliği yaptığı şüphesiyle Türkiye ve Katar’ın insani yardım ulaştırmasını da yasaklarken, en büyük destekçisi ABD, başkanlık seçimleri öncesi Yahudi devletine karşı tutumunu yeniden gözden geçirmeye başladı.
Başkanlık seçimlerinde Joe Biden’ın tek rakibi olan eski ABD Başkanı Donald Trump, Israel Hayom gazetesine verdiği bir mülakatta Gazze Şeridi’ndeki savaşı sona erdirmenin zamanının geldiğini söylerken, “Bunu yapmak zorundasınız” mesajıyla ABD’nin desteğini daha önce hiçbir zaman esirgemediği İsrail’in ‘uluslararası toplumun desteğini kaybettikçe savaşı kaybedeceği’ uyarısında bulundu.
Trump’ın İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu’nun kadim dostu olarak görülmesi, aynı zamanda Washington’un Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak Trump döneminde tanıması, eski ABD başkanının bu uyarısının Netanyahu tarafından dikkate alınması gerektiğini kanıtlıyor.
Veto etmeme kararı Washington’dan geldi
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde (BMGK) 25 Mart’ta Gazze’de kalıcı ve sürdürülebilir ateşkese dönüşecek şekilde ramazan ayında acilen ateşkes sağlanması talep edilen karar tasarısı kabul edilirken, daha önceki 4 ateşkes kararını veto eden ABD’nin son tasarıyı veto etmemesi de İsrail’e karşı tutumunu giderek değiştirmeye karar verdiğine işaret ediyor.
Netanyahu, ABD’nin BMGK’daki bu kararı sonrası Refah’a olası kara saldırısını görüşmek için Washington’da yapılması planlanan toplantıya İsrail heyetini göndermekten vazgeçmişti.
ABD’nin tutumundaki değişikliğe şaşıran İsrail’in Birleşmiş Milletler Daimi Elçisi Gilad Erdan, Güvenlik Konseyi’nin ateşkes kararını ABD’nin veto etmemesi nedeniyle hayal kırıklığına uğradıklarını ifade ederek ABD’nin hata yapmakta ısrar ettiğini kaydetmişti.
Erdan, ABD’nin BM delegasyonu ve Daimi Temsilcisi ile yakın temas halinde olduğunu belirterek veto etmeme kararının Washington’dan geldiğinin altını çizdi.
Görünüşe göre, ABD dış politikasındaki ayar değişiminin yaklaşan başkanlık seçimleriyle de bağlantılı olduğu gözden kaçmazken, Demokratların ön seçimlerinde alternatifsiz adayı Joe Biden, ülkedeki en büyük Müslüman topluluğa sahip olmasıyla ünlü Michigan’da protestolarla karşı karşıya kaldı.
Biden’ın kendisine ve Netanyahu’ya karşı yükselen protestolar sonrası Michigan’daki seçmenlerini dinleyerek BM Güvenlik Konseyi kararını bloke etmediğine vurgu yapan ABD basını, eski başkan Trump’ın, Biden’ın bu hamlesinin farkına vararak Yahudi sorununa yaklaşımını da yeniden gözden geçirdiğine inanıyor.
İsrail’e silah ve istihbarat desteğini sürdüren Washington’un, buna rağmen Gazze’de ateşkes konusunda kararlı olduğunu iddia eden BBC’ye göre, Biden’ın ekibi birkaç haftadır Washington’un sabrının tükenmekte olduğunu gösterirken, ancak İsrail sadece giderek daha agresif açıklamalarla karşılık veriyor.
Washington ise sert sözlerin tek başına yeterli olmadığını anlarken, The Guardian’a göre Beyaz Saray Gazze Şeridi’ne ateşkes için uğraşırken, Politico gazetesi ise aynı zamanda Tel Aviv ile ilişkilerin de kötüleşmeye devam ettiğini yazıyor.
Sputnik’e konuşan Rusya Bilimler Akademisi Ortadoğu Araştırmaları Merkezi’nden araştırmacı Lyudmila Samarskaya’ya göre ABD’nin tutumunun İsrail’in Gazze’deki eylemlerini temelden etkilemesi pek olası olmasa da, Washington’un BMGK’daki tasarıyı veto etmeyi reddetmesi önemli bir sinyal.
Rus uzman, “Mevcut durum bazı açılardan Barack Obama’nın iktidarda olduğu dönemi anımsatıyor. O zaman da Washington yasadışı Yahudi yerleşimleri ile ilgili karar lehine çekimser oy kullanmıştı” diye hatırlatıyor.
Rusya Bilimler Akademisi ABD ve Kanada Enstitüsü baş araştırmacısı Vladimir Vasilyev ise, devletler arası ilişkilerde köklü bir revizyon olmayacağını düşünürken, Sputnik’e verdiği demecinde, “Biden yönetimi Netanyahu hükümetine karşı her zaman kötü bir tutum sergilemiş, Washington 2021’de Başbakan’ın istifası için bile çaba sarf etmiştir. Netanyahu, Gazze Şeridi’ndeki askeri operasyonu en azından bir sonuca ulaştırmak niyetinde, aksi takdirde hapse girme ihtimali var” diye konuştu.
Yakın gelecekte Netanyahu’nun Gazze’de zafer elde etmesinin mümkün görünmediğine vurgu yapan Vasilyev, demecini, “Dolayısıyla ABD’nin bölgedeki rolünü yeniden düşünme sorunu ortaya çıktı. Geçen yılın ekim ayına kadar Washington kendisini Filistin-İsrail krizini yönetebilecek kapasitede, Tel Aviv’i de ortağı olarak görüyordu. Şimdi ise İsrail’in Washington için büyük bir sorun olduğunu görüyoruz. ABD’deki seçmenler statü değişikliğini hissetti. İsrail saldırısını destekleyen politikacıların reytingleri son derece olumsuz etkilendi” diye sonlandırdı.
